Eupatorium
Asteraceae
+32 52 33 73 15
Jan Spruyt-Van der Jeugd bvba
Mostenveld 30
9255 Buggenhout
België
Asteraceae
Het geslacht Eupatorium is enorm veelzijdig en omvat verschillende soorten. De bossige planten, met hun typische rood-roze-bordeauxkleurige, soms ook roomwitte bloemen geven meteen sfeer aan de border en kunnen zowel in heel natuurlijke tuinen als in meer gecultiveerde borders, groot of klein, toegepast worden.
Eupatorium is genoemd naar Mithridates VI Eupator, ook wel bekend als Eupator Dionysus. Deze koning van Pontus (gelegen ten zuidoosten van de Zwarte Zee) leefde in de 1e eeuw voor Christus en was een belangrijke tegenstander van het toenmalige Romeinse Rijk.
Zijn vader werd vermoord toen Mithridates nog jong was en uit schrik dat hem hetzelfde zou overkomen, nam hij dagelijks kleine hoeveelheden van verschillende soorten gif in, om zichzelf immuun te maken. Mithridates zou ook een van de Eupatorium-soorten hiervoor gebruikt hebben. Na de nederlaag tegen Pompeius wou Mithridates zelfmoord plegen door zichzelf te vergiftigen, maar met geen enkel gif lukte dit omdat hij tegen alle immuun geworden was.
Eupatorium is een geslacht met ongeveer 40 soorten, vooral voorkomend in Europa, Azië en Amerika. Meestal zijn het vaste planten, maar ook halfheesters en struikachtigen komen er in voor. Wij hebben zes soorten in ons assortiment, waarvan de imposante maculatum het best vertegenwoordigd is dankzij de talrijke rassen. Net als ondermeer coelestinum, fistulosum, perfoliatum en rugosum komt deze soort uit de VS, vooral het oostelijke deel.
Eupatorium cannabinum (de soortnaam verwijst naar de gelijkenis met het blad van Cannabis sativa), in het Nederlands leverkruid of koninginnenkruid, is als enige soort inheems in België en komt frequent voor in ruigtes, vochtige weilanden of zelfs bossen. De plant heeft bij inname een laxerend effect, maar in grote hoeveelheden veroorzaken de alkaloïden leverproblemen en zelfs leverkanker, vandaar ook de verwijzing naar leverkruid.
De soort zaait sterk uit en verspreidt zich snel. In de tuinborder wordt beter een andere soort of ras gekozen omwille van deze laatste eigenschap. Verder in dit artikel worden de overige soorten besproken.
Het inheemse leverkruid komt bij ons in het wild te veelvuldig voor.
Omdat er zoveel verschillende soorten bestaan, zijn de standplaatsen ook uiteenlopend. Er zijn Eupatoriums die erg droog kunnen staan, maar de soorten en rassen in ons assortiment prefereren allemaal een bodem die fris tot vochtig blijft. Zon of halfschaduw zijn ideaal, maar de inheemse Eupatorium cannabinum verdraagt zelfs diepe schaduw en heel natte gronden.
Voor Eupatorium zijn er vele mogelijkheden in de tuin, afhankelijk van de hoogte (Eupatorium maculatum JS® 'Humble' wordt slechts 80cm, maar een Eupatorium maculatum 'Album' bereikt makkelijk 250cm) en de kleur of bloeiwijze. De lagere rassen kunnen in kleine groepen als aspectplant zorgen voor een opvallend accent, de grotere eerder als structuur of solitair.
De bossige habitus van Eupatorium wordt vooral bepaald door het blad, dat over de hele stengel groeit en onderaan meestal gesteeld en tegenoverstaand ingeplant is, bovenaan driedelig of lancetvormig en in kransen zittend. Dit verschilt nog naargelang de soort. Zo is het blad van Eupatorium perfoliatum stengelomvattend (de Latijnse naam van de soort betekent letterlijk ‘stengelomvattend’).
Bij Eupatorium maculatum JS® 'Humble' staan de grof gezaagde, lancetvormige bladeren gesteeld in kransen rondom de donkere steel.
Foto genomen 20 juli 2017.
In de late zomer en herfst brengen de verschillende soorten een uitbundige bloei in tinten van roze-rood-paars of wit dankzij de grote, eindstandige, schermvormige pluimen of tuilen. Deze bestaan uit talrijke bloemhoofdjes die zowel buisbloemen als omwindselblaadjes bevatten. De vrucht is een zwart nootje waar pappus (vruchtpluis) aan bevestigd is, om de verspreiding door de wind te vergemakkelijken. Dit pappus is het typische pluis dat je ook bij uitgebloeide Taraxacum (paardenbloem) ziet en kan wegblazen.
De bloempluimen van Eupatorium maculatum 'Album' staan klaar om open te gaan.
Foto genomen 20 juli 2017.
Eupatorium maculatum is een imposante soort, afkomstig uit Noord-Amerika. Zij houdt het meest van kalk en de soortnaam wijst op de rode vlekken die vaak te zien zijn op de stengel en het blad (dit is echter niet bij alle rassen het geval). Eupatorium maculatum houdt van een matig voedselrijke bodem die voldoende vochtig is. Zowel met witte bloemen (Eupatorium maculatum 'Album') als meer paarse bloemen (Eupatorium maculatum 'Glutball', Eupatorium maculatum 'Phantom', …) te verkrijgen en variërend van 80cm tot 200cm.
Eupatorium perfoliatum heeft witte bloemen die 130cm bereiken. De soort is te vinden van Quebec tot Florida en beslaat hiermee de volledige noordzuid-as van de oostelijke VS. De bloempluimen zijn iets kleiner dan bij maculatum.
Wij hebben twee eigen selecties ontwikkeld, zowel binnen de maculatum- als de perfoliatum-soort.
Eupatorium maculatum JS® ‘Humble’ is een laagblijvend (80cm), compact erg stevig en bloeirijk ras. Hij past perfect vooraan in de hogere border, of achteraan in de lagere. Hij bloeit van juli tot september.
Eupatorium maculatum JS® ‘Humble’: de naam verwijst naar zijn bescheiden hoogte.
Zijn naam heeft Eupatorium perfoliatum JS® 'Witte Wolken' te danken aan de witte bloemen die als een wolk boven het blad uitsteken. Dit stevige ras blijft laag en kan op dezelfde plek gebruikt worden als Jans voorgaande selectie. Hij bloeit iets langer door, van juli tot oktober.
Eupatorium perfoliatum JS® 'Witte Wolken'.
Van Eupatorium fistulosum (Latijns voor ‘hol’, verwijzend naar de holle stengel) hebben we momenteel het ras ‘Bartered Bride’ in assortiment, die met de grote witte pluimen en lengte van 200cm goed als solitair op de achtergrond kan gebruikt worden.
Eupatorium rugosum wordt door verschillende bronnen ondergebracht bij Ageratina altissima, maar in de ‘List of Names of Perennials 2016-2020’ blijft de officiële naam Eupatorium rugosum. De plant bevat het giftige tremetol, dat in de 19e eeuw veel doden maakte in Noord-Amerika. De Europeanen die zich destijds in het verspreidingsgebied van de plant settelden, kenden Eupatorium rugosum niet. De koeien aten de plant en het gif werd doorgegeven aan de mens via de melk en via het vlees. Ook geiten, schapen en paarden zijn gevoelig voor het gif. Er wordt gedacht dat Nancy Lincoln (moeder van Abraham Lincoln, 16e president van Amerika) ook stierf aan de zogehete ‘Milk Sickness’.
Eupatorium rugosum 'Chocolate' is geliefd als plant voor de tuin omwille van het donkerbruine blad in combinatie met de witte bloeiwijze. Een goed vochthoudende bodem is ideaal en het blad is het donkerst bij een plek in de zon.
Eupatorium coelestinum (wellicht binnenkort onder het geslacht Conoclinium) is een soort die van nature voorkomt van Ontario tot Florida (Oosten) en Texas (Westen). De soort is speciaal omdat ze als enige eerder blauw-lila bloemen heeft. Deze lagere soort van 100cm staat graag in volle zon.
Eupatorium coelestinum heeft een eerder blauw-lila bloeiwijze.
Tot slot is er nog Eupatorium capillifolium, het buitenbeentje in ons assortiment. Deze Noord-Amerikaanse soort heeft meerdere stengels aan de basis die bedekt zijn met zeer fijn gedeelde bladeren, waardoor het bijna draden lijken. Het is vooral dankzij zijn bizarre uiterlijk dat de plant een plekje in de border verdient, want de bloeiwijze is niet zo opvallend. Eupatorium capillifolium 'Elegant Plume' wordt 200cm hoog en bloeit van september tot november.
Eupatorium capillifolium ‘Elegant Plume’
Uit zijn natuurlijke biotoop kunnen we afleiden dat de Eupatorium-soorten in ons assortiment een matig voedselrijke, frisse tot vochtige bodem verwachten en een plek in de zon of halfschaduw.
De planten worden gescheurd of gestekt in de lente. Zaaien kan ook voor de niet-rassen maar let vooral op dat sommige soorten zich niet teveel gaan uitzaaien in de tuin.
Eupatorium produceert veel nectar en stuifmeel en is dus ook in trek bij bijen en vlinders. Onze inheemse Eupatorium cannabinum is een waardplant voor onder andere de veelkleurige bladroller en de koninginnekruidkokermot.
Ook in combinatie met grassen en vivassen die een totaal andere bloemvorm hebben, past Eupatorium perfect. Durf gerust te experimenteren met verschillende kleuren, vormen en bladtexturen.
In onze prairie op de kwekerij een mooie combinatie van Eupatorium, Echinacea en Andropogon. Foto genomen 20 juli 2017.
©
Alle foto’s afkomstig van kwekerij Jan Spruyt – Van der Jeugd, tenzij anders vermeld.